Definicja
Logistyka wewnętrzna posiada kilka różnych definicji. Niektóre z nich utożsamiają ją z transportem wewnętrznym, inne koncentrują się na rodzaju wykorzystywanego transportu, np. wózki widłowe, przenośniki. Jeszcze inne są skupione na obszarze – jako logistyka wewnętrzna określane jest to, co znajduje się „na terenie zakładu”.
Nasze rozumienie logistyki wewnętrznej jest szersze. Obejmuje ono zarówno infrastrukturę wykorzystywaną do transportu wewnętrznego, jak i procesy, w ramach których jest on realizowany. Obszarowo skupiamy się nie tylko na operacjach wewnątrz magazynów i zakładów, ale także na transporcie realizowanym pomiędzy zakładami i magazynami, jeśli znajdują się w ramach jednej lokalizacji funkcjonalnej. Pod tą definicja kryją się wszelkie hale produkcyjne, magazynowe czy place umiejscowione w jednej lokalizacji.
Koszty
Logistyka wewnętrzna odpowiada za znaczącą część kosztów logistycznych ponoszonych w procesie produkcji. Składają się na nią wszystkie koszty związane z przemieszczaniem materiałów, surowców oraz wyrobów gotowych.
Mówimy zatem w tym przypadku o wszystkich kosztach związanych z jednostkami transportowymi, które są używane do realizacji tych operacji. Dotyczy to każdego rodzaju transportu – nie tylko wózków widłowych czy platform transportowych, ale wszelkiego rodzaju przenośników, taśm transportowych, wind, transportu autonomicznego. Koszty związane są z zakupem, dzierżawą, serwisem, utrzymaniem, a także z ich obsługą. Często koszty związane z ludźmi, którzy obsługują te operacje, stanowią do 80% wszystkich kosztów zasobów logistycznych ponoszonych przez organizację.
Z tego powodu tak istotne jest, aby realizować operacje logistyki wewnętrznej w sposób efektywny. Należy zwrócić uwagę na kilka ważnych aspektów i ocenić, w jaki sposób są one w organizacji realizowane i czy możliwe są optymalizacje kosztowe.
Optymalizacja logistyki wewnętrznej
Pierwszym zadaniem jest inwentaryzacja procesów realizowanych przez logistykę wewnętrzną. Nie jest ona możliwa bez wizji lokalnej oraz spotkań z osobami odpowiedzialnymi za ich przebieg. W ramach inwentaryzacji procesy te warto podzielić na operacje składowe oraz ustalić zależności pomiędzy nimi, co pomoże dobrze je zrozumieć. Operacje te należy przypisać do grup o zbliżonych cechach charakterystycznych np.: rodzaj wykorzystywanej infrastruktury transportowej, rodzaj przewożonych jednostek, zakres masy.

W efekcie otrzymamy matrycę przedstawiającą specyfikację procesów oraz ich operacji składowych, podzielonych na grupy, z uwzględnieniem wszelkich parametrów charakterystycznych przy ich realizacji. Do poszczególnych operacji warto przypisać wagi istotne dla realizacji procesu.
W celu lepszej inwentaryzacji oraz zrozumienia aktualnych procesów transportu wewnętrznego należy też zweryfikować stosowanie wskaźników, np. kosztochłonność, efektywność oraz terminowość realizacji.
Gdy już wiemy wszystko o procesach, przechodzimy do zasobów. Kolejnym krokiem, jaki należy wykonać, jest inwentaryzacja sprzętu wykorzystywanego do realizacji procesów transportu wewnętrznego. W ramach tego działania powinny zostać określone takie cechy jak m. in.: poziom wykorzystania, poziom zużycia, średni koszt serwisowy, całkowity koszt eksploatacji, koszt 1 godziny pracy.
Jeśli jest to możliwe, warto skorzystać z automatycznych systemów zbierających informacje o wykonywanych operacjach. Dostawcy usług transportowych często posiadają systemy monitoringu pracy, które są bardzo dobrym źródłem danych o wykorzystaniu sprzętu.
Istnieją również niezależne rozwiązania, które pomagają uzyskać takie informacje. Są to systemy śledzące, oparte o różnego typu technologie, w zależności od wymagań. Przykładowo do monitoringu środków transportu wykorzystywanego na zewnątrz stosowane są systemu oparte o GPS. Poza nadajnikami nie wymagają one żadnej infrastruktury dla poszczególnych jednostek transportowych. Do monitoringu wewnątrz budynków stosuje się systemy oparte o nadajniki radiowe. Te rozwiązania wymagają wcześniejszego przygotowania i kalibracji infrastruktury odbiorników dla uzyskania wiarygodnych wyników monitoringu.
Systemy te umożliwiają pełną rejestrację wszystkich ruchów monitorowanych jednostek w ustalonym czasie. Na podstawie tych danych można wygenerować informacje zarówno graficzne, np. w postaci „mapy ciepła”, diagramów spaghetti, jak i w postaci statystycznej.
Na podstawie tych danych można też wyznaczyć rzeczywiste czasy realizacji poszczególnych operacji. Jeśli nie ma możliwości wykorzystania systemów automatycznych, pomiary rzeczywistych czasów realizacji należy wykonać ręcznie, na bazie reprezentatywnej próby. W tym przypadku, jeśli jest to możliwe, warto także skorzystać z danych systemowych WMS o liczbie i czasie realizowanych operacji. Nie można do tych danych podchodzić bezkrytycznie, bo często nie odzwierciedlają one rzeczywistości 1:1, ale na podstawie porównania wyników z danymi zarejestrowanymi podczas obserwacji można wyznaczyć korelacje pomiędzy danymi i aproksymować uzyskane wyniki do większej próby uzyskanej z danych systemowych.
Dzięki tym działaniom można uzyskać wiedzę o aktualnie występujących nieefektywnościach w obszarze procesów transportu wewnętrznego. Można przystąpić do kolejnego i zarazem najważniejszego etapu, jakim będzie analiza procesów pod kątem możliwych optymalizacji, takich jak:
- Identyfikacji nieefektywności procesowych
- Identyfikacji pustych przejazdów i ocena możliwości ich redukcji
- Redukcji oczekiwania na podjęcie ładunku
- Określenia możliwych połączeń operacji w cykle w celu redukcji zasobów.
W wyniku zmian i optymalizacji sposób realizacji procesów mógł się zmienić. Należy więc dokonać weryfikacji, czy środki transportu dedykowane do realizacji poszczególnych operacji są optymalnie dobrane. Możliwe, że zmiana wykorzystywanych narzędzi pomoże uzyskać dodatkowe oszczędności.
Abstrahując od przeprowadzanych działań i optymalizacji procesów, okresowy przegląd dostępnych na rynku możliwości, a zwłaszcza nowych rozwiązań technicznych możliwych do wykorzystania w obsłudze transportu wewnętrznego, powinien być obowiązkowym działaniem interwydziałowego zespołu w przedsiębiorstwie. W czasach nowej rewolucji przemysłowej również w tej dziedzinie cały czas pojawiają się nowe rozwiązania i możliwości. Często operacje, szczególnie te o wysokiej powtarzalności, realizowane w tradycyjny sposób za pomocą wózków widłowych, mogą być już obsługiwane przez systemy autonomiczne. Uwzględniając koszty osobowe, wykorzystanie automatycznych środków transportu staje się coraz bardziej konkurencyjne ekonomicznie. Często warto nawet tak przeprojektować proces, aby móc skorzystać z tego typu rozwiązań.
Wracając do optymalizacji kosztowej logistyki wewnętrznej, po zoptymalizowaniu procesów, wyznaczeniu średnich czasów realizacji i dobraniu odpowiednich środków transportu, należy jeszcze wyznaczyć całkowite zapotrzebowanie na niezbędne zasoby w wymiarze czasowym oraz ilościowym. Dotyczy to zarówno środków transportowych, jak i obsługi.
Znając średnie i maksymalne zapotrzebowanie na zasoby można przygotować przedsiębiorstwo do elastycznego zarządzania nimi. Bardzo duże znaczenie ma tu umowa z dostawcą usług i stosowany system rozliczeń. Jeśli w umowie zostanie zapewniona możliwość okresowego zwiększenia poziomu dostępności tych usług, to nie ma potrzeby stałego utrzymywania dostępności zasobów na poziomie umożliwiającym zapewnienie obsługi w okresie maksymalnego zapotrzebowania.
Jeżeli powyższe działania zostaną przeprowadzone efektywnie, to możliwa jest istotna redukcja kosztów logistyki wewnętrznej. Z naszego doświadczenia wynika, że osiągnięcie redukcji pomiędzy 10 – 25% jest możliwe przy pomocy prostych działań. W efekcie przełoży się to na znaczącą redukcję całkowitych kosztów logistyki ponoszonych przez organizację.