Firmy decydujące się na inwestycję w dany produkt, usługę lub projekt, zakładają, że określonej perspektywie czasowej okaże się ona opłacalna. ROI jest narzędziem, które umożliwia weryfikację rentowności zarówno planowanej, jak i zrealizowanej inwestycji. Korzystając ze wskaźnika ROI, można w optymalny sposób zagospodarować środki znajdujące się w budżecie organizacji i zminimalizować ryzyko przeznaczenia ich na nieopłacalne przedsięwzięcie. Dzięki uniwersalności tego ekonomicznego narzędzia można je zastosować do przewidywania i oceniania rentowności inwestycji w wielu sferach funkcjonowania organizacji. ROI jest często stosowane w roli miernika m.in. efektywności działań marketingowych, opłacalności inwestycji w obszarze produkcji czy skuteczności projektów doradczych.
Wykorzystanie sprawdzonych danych i wskaźników, w tym np. ROI, do procesów związanych z podejmowaniem decyzji i kierowaniem organizacją jest podstawą skutecznego wdrożenia w niej zarządzania przez fakty. Dzięki niemu można osiągnąć wiele korzyści takich jak m.in. usprawnienie decyzyjności w firmie, zwiększenie jej efektywności czy minimalizacja błędów ludzkich. W niniejszym artykule przeanalizujemy znaczenie wskaźnika rentowności ROI dla współczesnych przedsiębiorstw. Wyjaśnimy w nim m.in. co to jest ROI, jak go obliczyć, w jaki sposób należy go interpretować czy jak korzystać z niego w roli miernika skuteczności procesów doradczych.
Wskaźnik ROI – co to znaczy i jak należy go rozumieć?
Co to jest ROI i czym się on charakteryzuje? Oryginalne angielskie rozwinięcie skrótowca ROI to Return on Investment, czyli w przełożeniu na język polski: zwrot z inwestycji. Zazwyczaj przyjmuje się, że ROI jest wskaźnikiem rentowności inwestycji, który wyraża stosunek zysku netto do całkowitych nakładów inwestycyjnych. Wartość tego wskaźnika dostarcza nam informację, czy planowana lub istniejąca inwestycja jest opłacalna. Co istotne, ROI stanowi również wsparcie w procesie monitorowania postępów w projekcie oraz pomaga w identyfikacji ewentualnych odchyleń od założonych rezultatów jeszcze w czasie jego trwania.
Istotną zaletę tego wskaźnika ekonomicznego stanowi jego prostota. Dobrze przedstawia ją opisujący ROI wzór, który sprowadza się do ilorazu zysku netto oraz całkowitych nakładów inwestycyjnych, pomnożonego przez 100%. Po podstawieniu do niego rzetelnie ustalonych danych otrzymujemy wynik – możemy go wyrazić w procentach lub, w razie potrzeby, w formie liczbowej. Rezultat, który uzyskujemy po tym, gdy wykorzystamy wyrażający wskaźnik ROI wzór, informuje nas o rentowności inwestycji. Im wartość ROI jest wyższa, tym bardziej opłacalne jest dane przedsięwzięcie.
Jakie są najistotniejsze plusy i minusy wskaźnika ROI?
Jakie są najistotniejsze atuty tego miernika? Jak wspomnieliśmy wcześniej, jego znaczącym plusem jest to, że nie wymaga on wykonywania skomplikowanych obliczeń. Stosunkowo łatwo można uzyskać informację, a następnie poddać ją interpretacji i analizie. Uzyskane informacje pozwalają na określenie efektywności poszczególnych inwestycji oraz ich późniejsze zestawienie. Na tej podstawie możliwy jest wybór najbardziej rentownych przedsięwzięć, co otwiera drogę do optymalnej alokacji zasobów. Wskaźnik ROI często okazuje się pomocny także w momencie, gdy zachodzi potrzeba udowodnienia zasadności i opłacalności danej inwestycji przed zarządem lub zewnętrznymi podmiotami, od których chcemy pozyskać finansowanie na obecny projekt lub kolejne inwestycje w przyszłości.
Kiedy decydujemy się na korzystanie ze wskaźnika ROI, to musimy pamiętać, że nie jest on wolny od wad. Jakie minusy ROI należy zawsze mieć na uwadze? Do najsłabszych stron tego wskaźnika należy jego ogólność. W swojej podstawowej formie nie uwzględnia on szeregu czynników, takich jak m.in. zmiana wartości pieniądza w czasie, wartość dla organizacji wygenerowana w dłuższej perspektywie, np. budowa marki oraz lojalności klientów, czy ryzyko inwestycji. Wadą ROI jest także utrudniona ocena rentowności projektów, które charakteryzuje długi okres zwrotu z inwestycji. Problematyczna może okazać się również skuteczna prognoza przyszłych zysków i kosztów związanych z inwestycją.
Aby w praktyce zmaksymalizować zalety i zminimalizować wady wskaźnika ROI, należy bazować na możliwie precyzyjnych danych, a także wystrzegać się stosowania go w oderwaniu od innych narzędzi oraz całościowego kontekstu inwestycji. Tylko w ten sposób mamy szansę na kompleksową ocenę efektywności danego projektu.
ROI – jak liczyć wartość tego wskaźnika dla danej inwestycji?
Jak obliczyć ROI dla danej inwestycji, aby dostarczał on wartościowe informacje na temat jej rentowności? Kluczowe znaczenie dla miarodajności wskaźnika ROI ma rzetelność danych wykorzystanych do obliczeń. Przy analizie nakładów na inwestycję należy uwzględnić wszystkie pozycje kosztów wraz z odpowiednią rezerwą na niespodziewane wydatki, które mogą pojawić się podczas realizacji projektu. Analogicznie podczas szacowania przyszłych przychodów trzeba wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia różnych problemów wpływających ich obniżenie. Dobrą praktyką jest opracowanie kilku scenariuszy przewidujących przyszłe przychody i koszty oraz obliczenie dla każdego z nich wartości wskaźnika ROI. Im mniej optymistyczne założenia poczynimy, tym bezpieczniejsza będzie przygotowana przez nas prognoza.
Kiedy wiemy już, na co warto zwrócić uwagę przed kalkulacjami, przyjrzyjmy się temu, jak liczyć ROI. Zazwyczaj wykorzystuje się w tym celu prosty wzór, w którym uwzględnia się następujące wielkości:
- zysk netto będący różnicą przychodów oraz całkowitych nakładów inwestycyjnych,
- całkowite nakłady inwestycyjne.
Jak wygląda pozwalający na obliczenie wskaźnika ROI wzór?
ROI = zysk netto / całkowite nakłady inwestycyjne * 100%
Aby lepiej zrozumieć sens ROI i to, jak wyliczyć ten wskaźnik, posłużmy się dwoma przykładami.
Jak obliczyć ROI? Przykład nr 1
Załóżmy, że chcemy ocenić opłacalność inwestycji w projekt, który w podlegającym weryfikacji okresie opisują poniższe dane:
- przewidywane przychody: 70000 złotych,
- przewidywane całkowite nakłady inwestycyjne: 35000 złotych.
Na ich podstawie możemy przystąpić do obliczeń:
ROI = (70000 – 35000) / 35000 * 100% = 100%
Co oznacza uzyskany wynik ROI? Wartość 100% informuje nas o tym, że każda zainwestowana złotówka przynosi złotówkę zysku.
Jak liczyć ROI? Przykład nr 2
Przeanalizujmy teraz drugą przykładową inwestycję, którą w podlegającym weryfikacji okresie opisują poniższe dane:
- przewidywane przychody: 50000 złotych,
- przewidywane całkowite nakłady inwestycyjne: 100000 złotych.
Na bazie powyższych danych dokonujemy obliczeń:
ROI = (50000 – 100000) / 100000 * 100% = -50%
Okazuje się, że wskaźnik ROI może przyjmować również wartości ujemne, tak jak się stało w tym przypadku. Oznacza to, że potencjalny zysk netto wypracowany w założonym okresie nie pokryje nawet całkowitych nakładów inwestycyjnych. Każe to uznać inwestycję w przyjętym przedziale czasu za nierentowną. Czy jednak można stwierdzić, że zupełnie to ją dyskwalifikuje?
Nieprzypadkowo podkreślaliśmy to, że nieopłacalność inwestycji jest oceniana w określonych ramach czasowych. W wielu przypadkach ujemna wartość ROI jest wyraźną przesłanką do rezygnacji z danej inwestycji, ale każde przedsięwzięcie należy rozpatrywać indywidualnie. Załóżmy, że:
- powyższy wskaźnik ROI był wyliczony dla projektu w przedziale czasu wynoszącym jeden rok,
- przez kolejne, roczne okresy przychody z projektu utrzymają się na podobnym poziomie, a całkowite nakłady inwestycyjne nie wzrosną.
Co się stanie w takiej sytuacji? Jeśli przyjmiemy te założenia i spojrzymy na inwestycję w dłuższej perspektywie, to zauważymy, że zwróci się ona po dwóch latach, a od tego momentu będzie już „pracować na siebie”. Dostrzeżenie tego jest szczególnie istotne w przypadku projektów o zasadniczym znaczeniu dla rozwoju i efektywnego funkcjonowania organizacji w przyszłości. Oczywiście przedstawiona prognoza jest bardzo uproszczona i nie uwzględnia różnych czynników, ale przedstawiamy ją, aby podkreślić to, jak istotne jest długofalowe planowanie inwestycji oraz uwzględnienie całościowego kontekstu danego przedsięwzięcia.
Interpretacja wyników ROI – na czym polega?
Rozumienie tego, co to jest ROI oraz znajomość wzoru umożliwiającego obliczenie wartości tego wskaźnika, to dopiero połowa sukcesu. Drugą połowę stanowi umiejętna interpretacja uzyskanych wyników, która na szczęście jest prosta. Przede wszystkim: im wyższa wartość ROI, tym lepiej. Inwestycja charakteryzująca się wysokim wskaźnikiem ROI ma dużą zdolność do generowania zysku. Z nieopłacalnym pod względem finansowym projektem mamy natomiast do czynienia wtedy, gdy wartość ROI jest ujemna.
Jedną z powszechnie stosowanych metod interpretacji miernika ROI jest porównanie go z WACC, z ang. Weighted Average Cost of Capital, czyli ważonym średnim kosztem kapitału.
- Jeśli wartość ROI jest większa lub równa WACC, to inwestycja jest uznawana za opłacalną finansowo.
- Jeżeli natomiast wartość ROI jest mniejsza niż WACC, to inwestycję określa się jako nieopłacalną finansowo.
W uproszczeniu można powiedzieć, że WACC wskazuje, ile firma musi zyskać na projekcie, aby opłacało się w niego zainwestować, natomiast ROI informuje o tym, jaki zysk jest w stanie zapewnić dana inwestycja.
Dlaczego poprawna interpretacja wyników ROI jest taki istotna? Dzięki dokładnej analizie opłacalności finansowej projektów organizacja jest w stanie podejmować optymalne decyzje w zakresie zarządzania swoim budżetem. Obliczenie i późniejsza interpretacja wartości wskaźnika ROI pozwala uniknąć realizacji inwestycji, która mogłaby okazać się nierentowna i zachwiać kondycją finansową firmy.
Jakie czynniki wpływają na zwiększenie ROI?
Planując projekt, warto zadbać o to, aby jego wskaźnik ROI był możliwie jak najwyższy. W jaki sposób można go zmaksymalizować? Wśród czynników wpływających na zwiększenie ROI można wyróżnić m.in.:
- eliminację wydatków, która nie niesie za sobą ryzyka braku możliwości realizacji głównych celów inwestycji,
- ograniczenie kosztów poprzez np. renegocjację umów z podmiotami zewnętrznymi,
- profesjonalne przeszkolenie pracowników odpowiedzialnych za realizację projektu w celu zwiększenia efektywności podejmowanych przez nich działań.
W zależności od specyfiki danego obszaru, w którym dokonujemy inwestycji, dochodzi także szereg innych aspektów, jakie mogą wpłynąć na zwiększenie ROI. Przykładem tego może być działanie marketingowe w postaci kampanii reklamowej. Odpowiednie rozpoznanie rynku oraz grupy docelowej, do której chcemy trafić z naszym produktem lub usługą, pozwala lepiej zaplanować i efektywniej przeprowadzić kampanię. Dzięki temu może ona przynieść wyższe potencjalne zyski, a co za tym idzie, zwiększyć ROI takiej inwestycji.
ROI z projektów doradczych – co warto wiedzieć?
Wskaźnik ROI jest narzędziem, które wykorzystuje się również w roli miernika skuteczności projektów doradczych. Pozwala on ocenić opłacalność inwestycji w realizację takiego projektu we współpracy z zewnętrznym zespołem specjalistów, pełniącym funkcje doradcze przy przedsięwzięciu mającym na celu wdrożenie usprawnień w organizacji.
Zanim przejdziemy do tematu samej kalkulacji ROI z projektów doradczych, należy wspomnieć o tym, że w celu oceny tego typu projektu wykonuje się specjalny audyt. W jego ramach weryfikuje się m.in. to:
- jakie zadania zostały zrealizowane oraz jakie przyniosły one efekty w zakresie jakości, produktywności oraz kosztów,
- jakie zadania pozostają otwarte oraz na jakim etapie się one znajdują i jakie towarzyszą im trudności,
- jakie zadania zostały zamknięte mimo że nie udało się ich zrealizować – istotne jest w ich przypadku rozpoznanie przyczyn źródłowych niepowodzenia oraz zaproponowanie nowych pomysłów, które umożliwią realizację tych zadań,
- jakie są kolejne kroki zaplanowane w harmonogramie.
Kluczem do tego, aby określić skuteczność projektu doradczego, jest zgromadzenie oraz przeanalizowanie wiarygodnych danych dotyczących efektów wszystkich działań projektowych. Pomocne w tym są raporty dotyczące ukończonych zadań. Zawierają one najczęściej m.in.:
- informacje na temat rodzaju zadania, daty jego ukończenia oraz autora raportu,
- sekcję z grafikami i opisem, które charakteryzują stan „przed” i „po” wprowadzeniu usprawnień wypracowanych wspólnie z zespołem doradczym,
- wnioski na temat wdrożonych zmian oraz ich efektów.
W raportach powinny znaleźć się także informacje na temat tego, czy doszło do optymalizacji danego obszaru pod względem jakości, produktywności lub kosztów.
W kontekście obliczania ROI z projektów doradczych szczególne znaczenie mają zrealizowane działania, w przypadku których dysponujemy rzetelnymi danymi na temat:
- wypracowanych dzięki nim oszczędności finansowych (w skali miesiąca i prognozowanych w skali roku), które już są widoczne,
- szacunkowych oszczędności finansowych (prognozowanych w skali miesiąca i roku), które zostaną dzięki nim wypracowane w przyszłości,
- wygenerowanych przez nie kosztów.
Wszystkie powyższe dane zestawiamy w tabeli. Obliczamy sumaryczne oszczędności w skali miesiąca i w skali roku, a także całościowe nakłady inwestycyjne. Na podstawie tych wartości możemy wyliczyć wartość wskaźnika ROI z projektu doradczego dla rocznego okresu. Stosujemy w tym celu opisujący ROI wzór, który przedstawiliśmy w jednej ze wcześniejszej sekcji artykułu. W roli przychodu niezbędnego do obliczenia zysku netto będą w tym przypadku występować sumaryczne oszczędności finansowe w skali roku. Uzyskany w wyniku obliczeń wskaźnik ROI pozwoli ocenić skuteczność projektu doradczego pod względem finansowym w oparciu o „twarde dane”.
Podsumowanie
ROI jako wskaźnik rentowności inwestycji jest bardzo przydatnym narzędziem używanym przez organizacje, które chcą optymalizować swoje procesy decyzyjne oraz w praktyce stosować zarządzanie przez fakty. Umiejętność trafnej prognozy opłacalności danego projektu ma duże znaczenie dla odpowiedniego dysponowania budżetem firmowym. Prawidłowe wykorzystanie wskaźnika ROI przy uwzględnieniu całościowego kontekstu danego przedsięwzięcia pozwala firmie uchronić się przed realizacją inwestycji, która okazałaby się dla niej nadmiernym obciążeniem finansowym. Ze względu na swoją uniwersalność i prostotę ROI używa się do oceny różnego rodzaju inwestycji, w tym również weryfikacji skuteczności projektów doradczych. Bazując na wiarygodnych danych, jesteśmy w stanie sprawdzić, czy efekty działań usprawniających, zrealizowanych w ramach takiego projektu, przyniosły przedsiębiorstwu satysfakcjonujący poziom oszczędności w obszarach, które uległy zmianom w wyniku prac projektowych.
Poprzez inwestycje w projekty doradcze organizacje produkcyjne chcą uzyskać dostęp do know-how i doświadczenia zewnętrznych specjalistów. Cele takich przedsięwzięć mogą być różne – od optymalizacji procesów biznesowych, przez automatyzację i cyfryzację produkcji, po wdrożenie Kultury Ciągłego Doskonalenia. Jako Entra Group od wielu lat wspieramy naszych Klientów w ramach różnego rodzaju projektów doradczych, które mają przyczynić się do poprawy rentowności ich firm oraz osiągnięcia celu, jakim są standardy wyznaczane przez Przemysł 4.0. W naszej pracy opieramy się na autorskim Modelu by Entra, na który składają się trzy komplementarne produkty:
- Fit Factory, który współtworzą m.in.: Efektywna Organizacja Produkcji, Optymalna Kontrola Jakości czy Automatyzacja i Cyfryzacja Produkcji,
- Flow Factory, którego składowymi są m.in.: optymalizacja transportu wewnętrznego, optymalizacja procesów magazynowych oraz optymalizacja procesów logistycznych,
- Focus Factory pozwalający na skuteczne i precyzyjne Planowanie Operacyjne, a także optymalizację zapasów w organizacji.
Chcesz zoptymalizować funkcjonowanie swojej firmy produkcyjnej i potrzebujesz pomocy kompetentnych specjalistów z wieloletnim doświadczeniem w realizacji projektów doradczych dla tego sektora? Zapraszamy do kontaktu.
